ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Ομιλία Επιτρόπου Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Ε.Ε   κ. Dacian Ciolos

15/10/2013

Όπως τόνισε ο κ. Υπουργός πρόσφατα καταλήξαμε σε μια συμφωνία για την νέα ΚΑΠ μετά από τόσα χρόνια, γιατί ξεκινήσαμε με μια πλατιά δημόσια συζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η πολιτική είναι η παλαιότερη κοινοτική πολιτική. Η μόνη κοινοτική πολιτική, η οποία αφορά την ύπαιθρο της Ευρώπης, χρειάζεται μια πολύ μεγάλη προσπάθεια κατανόησης από πλευράς όλων γιατί χρειάζεται μια τόσο συνεπή οικονομική στήριξη.

Και επίσης χρειάζεται να κατανοήσουμε ποιες θα είναι οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές, τις οποίες θα δώσουμε στη γεωργία, έτσι ώστε όχι μόνο να ζήσουν καλά και σωστά οι γεωργοί από τη δουλειά τους, αλλά πώς θα απαντούν θετικά στις προσδοκίες που έχει ολόκληρη η κοινωνία από τη δουλειά τους.

Είναι η πρώτη φορά που χρειάστηκε να συζητήσουμε το περιεχόμενο της ΚΑΠ, χωρίς να γνωρίζουμε επ’ ακριβώς τον προϋπολογισμό, γιατί ταυτοχρόνως γινόταν όλη η συζήτηση για τις προοπτικές της ΚΑΠ, αλλά και για τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Επίσης χρειάστηκε να τα συζητήσουμε όλα αυτά μέσα σε μια λογική συναπόφασης, όπου το Συμβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε εμπλακεί. Μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία, η οποία όμως πιστεύω ότι νομιμοποιεί πολύ καλύτερα τις πολιτικές αποφάσεις, οι οποίες ελήφθησαν.

Τι είναι σημαντικό απ’ όλα αυτά; Στη δουλειά την οποία κάνετε για να αποφασίσετε πού θα αφιερώσετε τις πιστώσεις, οι οποίες έχουν δοθεί στην Ελλάδα, πάνω από συνολικά 19,7 δις ευρώ για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού. Θα βγούν βέβαια κάποιοι και θα πούνε ναι, αλλά αυτά είναι λίγο λιγότερα σε σχέση με αυτά, τα οποία είχαμε κατά τη διάρκεια της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.

Υπενθυμίζω όμως ότι υπάρχουν μέρη, τα οποία έχουν υποστεί πολύ σημαντικότερες μειώσεις. Σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, σε μια περίοδο κρίσης για τα δημοσιονομικά μεγέθη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταφέραμε να διατηρήσουμε αρκετά υψηλά τις πιστώσεις υπέρ της κοινοτικής πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη βέβαια και τις δυσκολίες της διεύρυνσης, τα 28 δηλαδή κράτη μέλη που ταυτοχρόνως όμως σημαίνουν μια ευρύτερη αγορά, περισσότερους καταναλωτές και χώρες που έχουν ένα εξαγωγικό χαρακτήρα για τη γεωργία τους, όπως η Ελλάδα, προφανώς θα επωφεληθούν απ’ αυτό.

Η ουσία της μεταρρύθμισης. Κατ’ αρχάς ένας βασικός στόχος είναι το τι μπορούμε να κάνουμε, έτσι ώστε να αναδείξουμε την ποικιλότητα της Ευρωπαϊκής παραγωγής, μέσω μιας κοινής πολιτικής. Όλες δηλαδή οι καλλιέργειες, όλες οι περιοχές της υπαίθρου της Ευρώπης θέλουμε να ληφθούν υπόψη, χωρίς να στήσουμε μια κοινή αγροτική πολιτική πάνω σε ένα ενιαίο μοντέλο, έτσι όπως το είχαμε κάνει επί καιρό. Γιατί υπήρχε ένα κυρίαρχο μοντέλο το οποίο είχε υποστηριχτές και αυτό στηρίζαμε και μετά είχαμε κάποιες εξαιρέσεις στις οποίες δίναμε κάποιες πιστώσεις.

Με αυτή τη μεταρρύθμιση είπαμε όχι δεν υπάρχει μια κεντρική παραγωγή και κάποιες εξαιρέσεις. Θέλουμε να αναδείξουμε την ευρωπαϊκή ύπαιθρο, την ευρωπαϊκή γεωργική παραγωγή σε όλη της την περιπλοκότητα. Σε όλο της τον πλούτο.

Καταφέραμε μια αποτελεσματική κατανομή των πιστώσεων και μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ περιφερειών και μεταξύ κατηγοριών παραγωγών. Κατ’ ουσία τερματίσαμε το παλιό ιστορικό μοντέλο, το οποίο λάμβανε υπόψη του το παραγωγικό δυναμικό των παραγωγών προ 20ετίας. Ξεκινήσαμε λοιπόν από μηδενική βάση, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικότητες ως έχουν σήμερα και τα κράτη μέλη θα μπορέσουν πλέον τώρα για την κατανομή αυτών των άμεσων ενισχύσεων, να ορίσουν αγρονομικές περιοχές βάσει αγρονομικών κριτηρίων, βάσει κλιματικών κριτηρίων, ή βάσει διοικητικών κριτηρίων και κατ’ αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να αποφασίσουν τον τρόπο με τον οποίο θα κατανείμουν τις πιστώσεις.

Να καταστούν δηλαδή αυτές οι περιοχές πλέον ομογενείς, πλέον συνεκτικές. Βέβαια δεν πήγαμε στο επίπεδο της σύγκλισης 100% ακόμη και στις ομογενείς περιοχές, γιατί δεν θέλαμε να αποσταθεροποιήσουμε κάποιους τομείς, κάποιες κατηγορίες γεωργικών εκμεταλλεύσεων που έως τώρα είχαν ενισχυθεί περισσότερο.

Άρα πήραμε το 60% ως ελάχιστο βαθμό σύγκλισης της περιοχής, όπως ορίζεται από τα κράτη μέλη, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι όλες οι άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να φτάσουν, τουλάχιστον 60% της κάθε περιφέρειας από τώρα μέχρι το τέλος της επόμενης προγραμματικής περιόδου, βάζοντας επίσης και μια προστασία, όπου η μέγιστη απώλεια θα πρέπει να είναι 30% για εκείνους, δηλαδή, οι οποίοι έως τώρα είχαν τις υψηλότερες ενισχύσεις.

Θα πρέπει λοιπόν να γίνει μια αναδιανομή, αλλά θα διασφαλιστεί ότι κανένας δε θα χάσει πάνω από 30% των ενισχύσεων που έπαιρνε έως τώρα λόγω της αλλαγής του συστήματος. Και αντίθετα βέβαια θα είναι πολύ περισσότεροι αυτοί που θα επωφεληθούν από πολλές περισσότερες ενισχύσεις.

Για να πλαισιώσουμε αυτές τις βασικές επιλογές υπάρχουν ορισμένα υποχρεωτικά κριτήρια, τα οποία ελήφθησαν υπόψη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ενισχύσεις θα πηγαίνουν στους ενεργούς γεωργούς. Ενεργοί γεωργοί οι οποίοι ορίζονται από κοινού πλέον σε όλη την Ευρώπη και δεν περιλαμβάνονται ορισμένες κατηγορίες γαιοκτημόνων, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούσαν τις γαίες τους για τη γεωργία.

Το δεύτερο υποχρεωτικό στοιχείο για όλα τα κράτη, όπως είπε ο κ. Υπουργός, είναι ότι προβλέπεται πλέον μια ειδική ενίσχυση για τους νέους αγρότες, οι οποίοι θα έχουν για τα πρώτα πέντε χρόνια δραστηριότητάς τους μια συμπληρωματική ενίσχυση πέραν αυτών που αφορούν όλους τους γεωργούς.

Θεωρήσαμε δηλαδή ότι οι νέοι γεωργοί, οι νέοι αγρότες, δεν είναι ένα ειδικό θέμα το οποίο αντιμετωπίζει το κάθε κράτος – μέλος από μόνο του, έχουμε μια Κοινή Γεωργική Πολιτική, άρα θα πρέπει να έχουμε και μια κοινή πολιτική εγκατάστασης των νέων επαγγελματιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Επιπλέον δε, πέρα των υποχρεωτικών αυτών κριτηρίων και στοιχείων που αφορούν τη σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων, υπάρχουν και άλλα μέσα τα οποία δευτερευόντως θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τα κράτη - μέλη, έτσι ώστε να διαμορφώσουν τις τελικές ενισχύσεις λαμβάνοντας υπόψη και τις εθνικές ιδιομορφίες. Ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος: Όλα τα κράτη – μέλη, όλα τα είδη γεωργίας, όλες οι Περιφέρειες να συνεισφέρουν στη γεωργική παραγωγή της Ευρώπης διατηρώντας τη δική τους ιδιομορφία.

Εδώ έχουμε τρόπους διαμόρφωσης των ενισχύσεων ιδιαίτερα κατά τόπους και ακόμη πιο πολύ για τις λιγότερο ευνοημένες περιοχές, όπου θα πηγαίνουν κάποιες πρόσθετες ενισχύσεις, όταν θα ολοκληρώνεται ο υπολογισμός των πιστώσεων, εφόσον το αποφασίσει το κράτος – μέλος. Στο νέο τρόπο υπολογισμού δηλαδή των ενισχύσεων τα κράτη - μέλη θα μπορούν να πουν ότι σε αυτές τις περιοχές οι οποίες είναι λιγότερο ευνοημένες θα δώσουμε κάποιες ενισχύσεις ακόμη πιο σημαντικές. Προαιρετικά για το κάθε κράτος - μέλος.

Επίσης μπορούν να δοθούν κάποιες ειδικές ενισχύσεις στις πλέον ευαίσθητες παραγωγές, μια συνδεδεμένη αν θέλετε ενίσχυση, η οποία θα μπορεί να ανέλθει για την Ελλάδα έως 8% του συνόλου των άμεσων ενισχύσεων, συν 2% για την ειδική ενίσχυση των πρωτεϊνούχων παραγωγών. Άρα έως 10% μπορεί να δοθεί στους τομείς εκείνους τους πλέον ευαίσθητους που ενδεχομένως η Ελλάδα θα αποφασίσει ότι θα θελήσει να υποστηρίξει πιο έντονα.

Επίσης η Ελλάδα μπορεί να αποφασίσει να στοχεύσει πιο συγκεκριμένα σε ορισμένους τομείς, παραδείγματος χάριν μια ενίσχυση οριζόντια για όλη την περίοδο προγραμματισμού για τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις και επίσης αυτή η ενίσχυση θα δίνεται με απλοποιημένο τρόπο, με λιγότερο περίπλοκους ελέγχους και λιγότερους ελέγχους γενικότερα, έτσι ώστε οι μικρές εκμεταλλεύσεις να μπορούν να επωφελούνται από αυτές τις ενισχύσεις.

Επίσης η ενιαία Αρχή Πληρωμών θα έχει λιγότερη δουλειά να κάνει, άρα λιγότερα λάθη, άρα λιγότερες κυρώσεις. Τη γνωρίζετε την εν γένει εικόνα. Επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα για τις οικογενειακές εκμεταλλεύσεις που είναι σε μια επιφάνεια κάποιων δεκάδων στρεμμάτων, να υπάρχει μια ανακατανομή για πρόσθετη ενίσχυση για τα πρώτα 300 στρέμματα, εφόσον η Ελλάδα πάντοτε αποφασίσει ότι θα εφαρμόσει αυτό το μέτρο.

Επίσης, δεν ξέρω αν αυτό θα συμβεί στην Ελλάδα, υπάρχει η δυνατότητα να υπάρχει οροφή των ενισχύσεων για μια γεωργική εκμετάλλευση, πάνω παραδείγματος χάριν από κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Αλλά κι αυτό τελεί υπό την αίρεση του κράτους – μέλους.

Ο δεύτερος πυλώνας, η ανάπτυξη της υπαίθρου θα μπορέσει να ενισχύσει τους πλέον ευαίσθητους τομείς διότι πέρα αυτών των διαμορφώσεων που έλεγα προηγουμένως και μπορεί να γίνει βάσει του τύπου του είδους της γεωργικής εκμετάλλευσης ή του είδους της παραγωγής, θα μπορέσετε να ορίσετε επίσης μέσα στα επτά χρόνια υποπρογράμματα τομεακά του γενικού προγράμματος της γεωργίας.

Εάν θέλετε να ρίξετε περισσότερες προσπάθειες, περισσότερα μέσα, περισσότερα χρήματα κάπου που πιστεύετε ότι χρειάζονται παραδείγματος χάριν αναδιαρθρώσεις, μπορείτε βάσει του δεύτερου πυλώνα της ΚΑΠ πλέον να έχετε μια πρόσθετη διαμόρφωση, μια πρόσθετη θετική στόχευση καθ' όσον αφορά όλα τα μέτρα και τις ενέργειες που θα αφορούν τις αναδιαρθρώσεις.

Στο δεύτερο πυλώνα μιλώντας για την ανάπτυξη της υπαίθρου, μου φαίνεται ότι είναι σημαντικό να προσθέσω ότι σε σχέση με μέτρα τα οποία ήδη γνωρίζετε και τα οποία θα διατηρηθούν και θα ανανεωθούν, σήμερα πλέον το πρόγραμμα της ανάπτυξης της υπαίθρου στοχεύει περισσότερο σε εξειδικευμένες ενισχύσεις, οι οποίες θα επιτρέψουν στην καινοτομία και στην έρευνα και ανάπτυξη να αποφέρουν καρπούς συγκεκριμένα απτά καθ' όσον αφορά τη γεωργική παραγωγή, έτσι ώστε να υπάρξουν βελτιώσεις και σε επίπεδο περιβαλλοντικό και σε επίπεδο κοινωνικό.

Θα βρείτε δηλαδή πολλά περισσότερα εργαλεία έτσι ώστε να συνδέονται τα είδη παραγωγής με τις εδαφικές διαιρέσεις της χώρας. Εδώ υπονοώ και την υποστήριξη της σχέσης μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή, υπονοώ αυτό που έλεγε προηγουμένως ο κ. Υπουργός την υποστήριξη της ποιότητας.

Γιατί η Ελλάδα έχει πάρα πολύ μεγάλο δυναμικό να μειωθεί η τιμή στον καταναλωτή, χωρίς να μειωθεί η τιμή την οποία πληρώνεται ο παραγωγός. Πως γίνεται αυτό; Συνδέοντας την έννοια της παραγωγής και της κατανάλωσης μέσα σε εδαφικές ενότητες, μικραίνοντας τις αποστάσεις και εδώ προσθέτω και την λογική LEADER, όπου όντως η ανάδειξη των διαφόρων πόρων της υπαίθρου γεωργικών ή μη, είναι συμπληρωματική αυτής της αναπτυξιακής λογικής.

Ένα άλλο στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι η ενίσχυση της θέσεως των γεωργών στο πλαίσιο της διατροφικής αλυσίδας. Υπάρχουν πράγματα, τα οποία πρέπει να γίνουν και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί δεν είμαστε μόνοι μας. Αλλά αναλάβαμε τις ευθύνες μας και στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής η διατήρηση της στροφής προς την αγορά που έχει αποφασιστεί εδώ και δεκαετίες στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής συμπληρώθηκε πλέον με νέα εργαλεία για να δώσουμε στους γεωργούς και στις Οργανώσεις τους τη δυνατότητα να παρέμβουν στις αγορές.

   Γιατί συχνά αυτά τα τελευταία χρόνια καταργήσαμε μηχανισμούς που αφορούσαν την αγορά, χωρίς να τους υποκαταστήσουμε με άλλους μηχανισμούς. Οπότε κάθε φορά πουερχόταν μια κρίση, την πλήρωναν οι γεωργοί. Άρα τώρα μέσα στις αγορές θα ενισχύσουμε το ρόλο των γεωργών, των επαγγελματικών τους Οργανώσεων δηλαδή και των διεπαγγελματικών τους Οργανώσεων, που θα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των αγορών.

Και κατεβλήθη ιδιαίτερη προσπάθεια για κάποιους ευαίσθητους τομείς ή κάποιους συγκεκριμένους τομείς όπως το γάλα, ή το κρέας, τα σιτηρά και το ελαιόλαδο που θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να οργανωθούν καλύτερα και εν ονόματι των επαγγελματικών Οργανώσεων των παραγωγών θα μπορεί να γίνεται διαπραγμάτευση συμβολαιοποιημένης, συλλογικά συμβολαιοποιημένης παραγωγής.

Πέρα του γάλακτος που ήταν ένας τομέας για τον οποίο είχε αποφασιστεί αυτό εδώ και κάποια χρόνια, υπάρχουν τώρα κι άλλοι τομείς όπου θα μπορεί να υπάρχει συλλογική διαπραγμάτευση συμβολαίων πώλησης και άρα αυτό θα ενισχύσει τη θέση των γεωργών στην αγορά.

Αλλά τώρα πια έχετε πολύ μεγαλύτερη ευελιξία και δυνατότητες να λάβετε υπ' όψιν σας τις ιδιομορφίες σας και όλο και λιγότερο τα πράγματα θα αποφασίζονται αν θέλετε σ’ αυτό το επίπεδο στις Βρυξέλλες. Αλλά θα αποφασίζονται εδώ.

Αυτό σημαίνει λοιπόν περισσότερες δυνατότητες επιλογής, αλλά και περισσότερη ευθύνη και βάρος στις επιλογές, τις οποίες θα προβείτε, και στα αποτελέσματα τα οποία θ’ αποκομίσετε. Ένα τελευταίο στοιχείο το οποίο θέλω να υπογραμμίσω, είναι ότι τα τελευταία αυτά χρόνια υπήρξαν χώρες οι οποίες έζησαν δύσκολες στιγμές στην Ευρώπη. Η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία. Έτσι συνέβη και για διαφόρους τομείς. Και διαπιστώνουμε ότι η ύπαιθρος και η γεωργία άντεξαν γερά, καλά, αναπτύχθηκαν και συνεισέφεραν στη μεταστροφή την οποία διαπιστώνουμε. Και το βλέπουμε αυτό πολύ ξεκάθαρα και στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία.

Στην Ιρλανδία αυξήθηκε η γεωργική παραγωγή ενώ στους άλλους τομείς υπήρχε μείωση, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία βλέπουμε ότι σε περίοδο κρίσης υπήρξαν πολύ περισσότεροι νέοι γεωργοί, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν, το οποίο σημαίνει ότι η γεωργία και ο αγροτικός τομέας, εφ' όσον υπάρχει σωστή διαχείριση μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες, ιδιαίτερα στις δύσκολες αυτές περιόδους.

Και η Ελλάδα η οποία έχει ένα μεγάλο δυναμικό, όχι τόσο πολύ αν θέλετε σε επίπεδο όγκου, αλλά σε επίπεδο ποιότητας και προϊόντων, υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή προστιθέμενης αξίας που ευελπιστώ ότι η Ελλάδα θα εκμεταλλευτεί μ’ αυτή τη νέα μεταρρυθμισμένη γεωργική πολιτική που σας δίνει αυτές τις νέες δυνατότητες. Και η απόδειξη ότι η Ελλάδα έχει ένα μεγάλο δυναμικό εκμετάλλευσης προστιθέμενης αξίας, είναι ότι εδώ και μερικές ημέρες καταγράψαμε και το 100ο προϊόν με ένδειξη γεωγραφικής προέλευσης από την Ελλάδα, την πιστοποίηση ΠΟΠ και νομίζω ότι σε σχέση με το μέγεθος της Ελλάδας, αυτό αποτελεί μια εκπληκτική επίδοση και δείχνει όλο το δυναμικό που έχετε για να παράγετε ποιοτικά προϊόντα, εκμεταλλευόμενοι τις παραδόσεις που έχετε, τα χωριά σας, την ύπαιθρό σας και νομίζω ότι είναι ένας πάρα πολύ καλός δείκτης.

Για μια χώρα η οποία καλύπτει το 10% της παραγωγής τροφίμων της με ποιοτικά προϊόντα, με προϊόντα ΠΟΠ, νομίζω ότι το δυναμικό που υπάρχει για περαιτέρω ανάπτυξη είναι τεράστιο. Και θα υπάρχουν βέβαια όχι μόνο οι άμεσες ενισχύσεις, αλλά τα 4 δις που έλεγα, τα οποία αφορούν την ανάπτυξη της υπαίθρου και που θα δώσουν ακόμη περισσότερες δυνατότητες να διαμορφώσετε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τον πλέον προσαρμοσμένο δυνατό τρόπο, τις ενισχύσεις.

Και θα υπάρχει συγχρηματοδότηση σαν δυνατότητα, όπου όσο διαρκεί το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, η κοινοτική χρηματοδότηση θ’ ανέρχεται στο 95%, το οποίο σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε κατ’ αυτό τον τρόπο τις δυσκολίες του εθνικού προϋπολογισμού με την απόφαση την οποία λάβαμε προσφάτως, ότι θα μπορούμε για χώρες όπως η Ελλάδα, η κοινοτική συγχρηματοδότηση να ανέρχεται έως και πλέον 95%.

Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία. Χαίρομαι που σας βλέπω όλους εδώ γιατί ευελπιστώ ότι θα μπορέσουμε όλοι να καταλάβουμε καλύτερα όλες τις νέες αυτές δυνατότητες και θα θελήσετε ν’ αναλάβετε και τις αντίστοιχες ευθύνες για την ανάπτυξη της γεωργίας της χώρας σας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εδώ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι κοντά σας και θα είναι πάντα κοντά σας.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.