ΝΕΟΙ ΣΤΟΧΟΙ – ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ Ο ΝΕΟΣ ΕΣΔΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΠΙΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΥΠΕΚΑ κ. ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΙΑΤΗ
Η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδιασμού και του Προγράμματος
Πρόληψης αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία
για την αναβάθμιση, επέκταση και αναπροσδιορισμό των διαδικασιών της διαχείρισης αποβλήτων στη χώρα
μας. Ευκαιρία, στην οποία προσκαλούμε να
πάρουν μέρος όλες οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου, η αυτοδιοίκηση, οι επιστήμονες και οι εξειδικευμένοι φορείς,
τα πανεπιστήμια και οι πολίτες, των οποίων
την ενεργή συμμετοχή προσδοκούμε, στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης που ξεκινά σήμερα. Ο Διάλογος
ανοίγει τώρα, με τη δημοσιοποίηση βασικών
παραδοτέων της μελέτης, που αποτυπώνουν τη σημερινή κατάσταση, το θεσμικό πλαίσιο, τους στόχους και τις
πολιτικές στον κρίσιμο τομέα της διαχείρισης
αποβλήτων. Ακολουθούν το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης παραγωγής αποβλήτων και τα εξειδικευμένα σχέδια διαχείρισης ανά ρεύμα
αποβλήτου. Παράλληλα, στις βασικές αυτές
κατευθύνσεις αναπροσαρμόζονται τα περιφερειακά σχέδια, με ευθύνη της Τοπικής και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Η διαχείριση των αποβλήτων δεν έχει φτάσει ακόμη
στα απαιτούμενα επίπεδα αποτελεσματικότητας,
ώστε ο κάθε πολίτης και ο κάθε παραγωγός αποβλήτων, που φέρει την ευθύνη των αποβλήτων του, να έχει πρόσβαση
στο κατάλληλο σύστημα διαχείρισης. Η
Ελλάδα, τώρα μόλις, με σημαντική καθυστέρηση ολοκληρώνει την εξάλειψη των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων,
ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο σοβαρών
κυρώσεων. Η παραγωγή στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα εξακολουθεί να αυξάνεται, παρότι η οικονομική
κρίση επιδρά κατασταλτικά στις ποσότητες
απορριμμάτων που παράγονται στη χώρα.
Είναι προφανές ότι δεν μας ικανοποιεί η σημερινή
εικόνα, που θεωρούμε ότι πρέπει να βελτιωθεί
δραστικά. Στοχεύοντας στην προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, με το λιγότερο δυνατό κόστος
για τους πολίτες, επιδιώκουμε τη μείωση των
αποβλήτων προς επεξεργασία και εδαφική διάθεση, καθώς και τη διαχείριση αποβλήτων με σύγχρονους και περιβαλλοντικά
ορθούς τρόπους.
Υπάρχει, συνεπώς, σημαντικό περιθώριο βελτίωσης
μέσω της προώθησης ανώτερων ιεραρχικά
μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων και αυτό επιδιώκεται με τον νέο Εθνικό Σχεδιασμό.
Οι προτεραιότητες που περιλαμβάνει, σε συνέργεια με
την θέσπιση Εθνικού Προγράμματος
Πρόληψης και την αναθεώρηση των ΠΕΣΔΑ, είναι:
1. Πρόληψη παραγωγής απορριμμάτων και μείωση της
ποσότητάς τους
2. Προώθηση της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή,
αναβάθμιση και διεύρυνση του
πεδίου της και στα βιοαπόβλητα
3. Εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης και πλήρης
αποκατάσταση των ΧΑΔΑ
4. Ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων, με επιλογή
κατάλληλου μείγματος σύγχρονων μεθόδων
διαχείρισης και επεξεργασίας (μεταφόρτωση, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, ανάκτηση υλικών και ενέργειας,
ασφαλής υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων
και πρωτογενών απορριμμάτων που δεν ανακυκλώνονται).
5. Χωροταξικά ορθολογική
κατανομή των νέων μονάδων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των αποβλήτων
6. Διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών και των
ιατρικών αποβλήτων βάσει ειδικών σχεδίων
Οι στόχοι μιας τέτοιας ορθολογικής διαχείρισης
είναι:
α) Η προστασία της δημόσιας υγείας και του
περιβάλλοντος
β) Η ελαχιστοποίηση του κόστους διαχείρισης για τους
πολίτες και τους παραγωγούς αποβλήτων
γ) Η πλήρης αξιοποίηση των αποβλήτων και η αφύπνιση
των νέων αναπτυξιακών δυνατοτήτων της
πράσινης οικονομίας.
Οι πόροι κατασκευής των αναγκαίων υποδομών θα είναι
δημόσιοι και ιδιωτικοί, ενώ η λειτουργία
τους θα στηριχθεί στη συνεργασία δημόσιου τομέα, ιδιωτικού τομέα και τοπικής αυτοδιοίκησης, με αποτελεσματικό
κοινωνικό και κρατικό έλεγχο.
Προφανώς, είναι πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν για
να προωθηθούν αποδοτικά και αειφορικά
συστήματα διαχείρισης αστικών αποβλήτων, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και την προστασία του περιβάλλοντος
και για να κερδηθεί η εμπιστοσύνη των
τοπικών κοινωνιών. Απαιτείται ολοκληρωμένη στρατηγική, αναλυτικός σχεδιασμός, συστηματική εφαρμογή και παρακολούθηση,
αλλά και καινοτομική προσέγγιση,
προκειμένου η διαχείριση των αποβλήτων να μετατραπεί σε περιβαλλοντικά ασφαλή εκμετάλλευση πόρων και
να μην εκδηλώνεται, όπως συμβαίνει τώρα,
ως απειλή περιβαλλοντικής υποβάθμισης.
Και αυτό προσπαθούμε να πράξουμε, με την εφαρμογή
του πλαισίου πολιτικών και δράσεων που δίδεται
σήμερα για δημόσιο διάλογο, με τον προγραμματισμό των διαδικασιών προσαρμογής και εφαρμογής της
οδηγίας-πλαίσιο και με το σχεδιασμό των
υποδομών που απαιτούνται για την επίτευξη βασικών περιβαλλοντικών στόχων.
Παράλληλα, η αυξανόμενη έμφαση στην αποδοτικότητα
πρώτων υλών και ενέργειας σε συνδυασμό
με την αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία, μπορούν να αποτελέσουν κινητήριες δυνάμεις για την εξάπλωση και
μεγέθυνση της περιβαλλοντικής βιομηχανίας.
Με τη σταδιακή μελλοντική υποχώρηση της οικονομικής κρίσης, εκτιμάται ότι ο περιβαλλοντικός τομέας θα είναι από
τους τομείς εκείνους που θα πρωτοστατήσουν
στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Το θέμα της διακυβέρνησης στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων
και, ειδικότερα, στο πεδίο που αφορά την
τοπική αυτοδιοίκηση, δηλαδή τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ), αποτελεί βασική παράμετρο
σχεδιασμού για το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης
Αποβλήτων που αποτελεί διαχρονικά την αχίλλειο πτέρνα της διαχείρισης των αποβλήτων. Αποτελεί θέση του ΥΠΕΚΑ ότι πρέπει
να προκύψουν το συντομότερο ισχυρά
σχήματα διοίκησης, αμιγώς δημόσια και της αυτοδιοίκησης, που θα μπορούσαν να συμμετέχουν, μαζί με τους υπεύθυνους
παραγωγούς, στη διαχείριση και άλλων ρευμάτων
αποβλήτων.
Το θέμα λοιπόν των φορέων διαχείρισης αποτελεί
πεδίο στο οποίο θεωρείται κρίσιμη η γνώμη
των συνομιλητών μας.
Ακόμη, το ΥΠΕΚΑ αναγνωρίζει ως μείζονα πολιτική αναγκαιότητα
τη δημιουργία μιας κεντρικής διοικητικής δομής ή φορέα. Στη μελέτη προτείνεται
η δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού
Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΟΔΑ) με δημόσιο χαρακτήρα, ο οποίος ενώ θα διατηρεί για
τους σκοπούς του το δημόσιο και μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, θα λειτουργεί ανεξάρτητα ανάμεσα στην τοπική
αυτοδιοίκηση και τους ιδιώτες επενδυτές,
ενσωματώνοντας εν τέλει και τον ΕΟΑΝ. Νέες καινοτόμες προτάσεις
περιγράφονται στη μελέτη, όπως ενδεικτικά οι
ακόλουθες :
1. Η θέσπιση Ζώνης Ειδικής Διαχείρισης Αποβλήτων
(ΖΕΔΑ) με βάση τη νησιωτικότητα και την
κατανομή του τουρισμού στη χώρα, που θα μπορούσε ενδεχομένως να συμπληρωθεί με αντίστοιχη προσέγγιση
στις απομονωμένες και ορεινές περιοχές
της ηπειρωτικής χώρας, όπου οι συνθήκες παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων διαφοροποιούνται
σημαντικά από τα αστικά κέντρα.
2. Η δημιουργία «Ηλεκτρονικής Αγοράς Αποβλήτων»,
δηλαδή εμπορικής ηλεκτρονικής ζώνης, για
αξιοποιήσιμα απόβλητα.
3. Η δημιουργία Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας
αντικειμένων προς επαναχρησιμοποίηση.
4. Θέσπιση ειδικού πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων
σε επιχειρήσεις και οργανισμούς. Με
εργαλεία την πολιτική μας βούληση και το νέο εθνικό σχεδιασμό,
επιταχύνουμε ρυθμούς,
επαναπροσδιορίζουμε στόχους, επιβάλλουμε αλλαγές. Αξιοποιούμε την ευρωπαϊκή εμπειρία και τις
θετικές πρακτικές, εμπλουτίζουμε την
εμπειρία μας.
Τέλος, επιδιώκουμε τη μεγιστοποίηση της συνεργασίας με την τοπική και
περιφερειακή αυτοδιοίκηση και με όλους
τους παραγωγούς των αποβλήτων με πνεύμα συνευθύνης και συναντίληψης, ώστε τελικός αποδέκτης των
θετικών αποτελεσμάτων μιας ορθολογικής
διαχείρισης που θα προάγει την περιβαλλοντική προστασία στο πλαίσιο μιας βιώσιμης ανάπτυξης, να είναι ο πολίτης
και, ευρύτερα, το κύρος της χώρας μας.
Η ενεργός συμμετοχή των πολιτών είναι καθοριστικής
σημασίας για την επιτυχία του οποιουδήποτε
συστήματος διαχείρισης αποβλήτων, με συμμετοχή στην πρόληψη παραγωγής και την επαναχρησιμοποίηση των
αποβλήτων, εδραίωση της διαλογής των αποβλήτων
στην πηγή, ως τρόπου κοινωνικής συμπεριφοράς και ανάπτυξης πραγματικής συνείδησης για τον κοινό χώρο και
την κοινή ωφέλεια.
Σας προσκαλούμε όλους να συμμετέχετε ενεργά στη διαβούλευση
που ξεκινάει σήμερα, για έναν βέλτιστο,
νέο εθνικό σχεδιασμό αποβλήτων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ Π.Ε.Κ.Α.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου