ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΚΥΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΣΤΟ ΝΗΣΙ

Αναδημοσίευση από το επίσημο site του Δήμου: http://www.skyros.gr/

1.    ΓΕΝΙΚΑ

Σε περιόδους κρίσης όπως η σημερινή, η στήριξη του πρωτογενούς τομέα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της υπαίθρου και να γίνει η ατροπός για την έξοδο από αυτήν. Ο αγροτικός κλάδος εκπληρώνει πολλές και διαφορετικές λειτουργίες όπως την παραγωγή γεωργικών προϊόντων για διατροφή, διαχείριση της υπαίθρου και της φύσης, συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του τουρισμού, κ.α.. Παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στο νησί όπως οι καιρικές συνθήκες, το ανάγλυφο του τοπίου, η μεγάλη απόσταση από τα κέντρα επεξεργασίας και κατανάλωσης, η Σκύρος έχει παράδοση στην παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας κτηνοτροφικών προϊόντων (τυρί, κρέας) που βασίζεται στην εκτατική, ποιμενική αιγοπροβατοτροφία. Δυστυχώς η τοπική φυλή αγελάδων εξαφανίστηκε με αποτέλεσμα η ποιμενική αγελαδοτροφία να εξαλειφθεί.

Από τα παλιά χρόνια συνηθίζεται η καλλιέργεια της φάβας. Η σκυριανή φάβα έχει βραβευτεί σε πολλές διεθνείς εκθέσεις και κρίνεται εφάμιλλη με αυτή της Σαντορίνης που παρουσιάζει μεγάλο αγοραστικό ενδιαφέρον και υψηλή τιμή. Βασικός μοχλός για την καλλιέργειά της πριν την εκμηχάνιση της γεωργίας ήταν το σκυριανό αλογάκι του οποίου οι ιδιαιτερότητες και η σπανιότητα έχουν κάνει γνωστό το νησί της Σκύρου παγκοσμίως.

Η ποιότητα του μελιού λόγω της τοπικής αυτοφυούς βλάστησης κρίνεται εξαιρετική.

Επίσης η ποιότητα των αλιευμάτων (ιχθείς και αστακοί) λόγω της ανοιχτής θάλασσας Αιγαίου Πελάγους είναι άριστη.

2.    ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

2.1 Υπάρχουσα κατάσταση

Δεσπόζουσα θέση στον αγροτικό τομέα στη Σκύρο κατέχει η ποιμενική αιγοπροβατοτροφία. Αυτή ασκείται με το θεσμό των σμικτών (ένωση δυο ή περισσότερων κτηνοτρόφων για την παραγωγή γάλακτος). Τα αιγοπρόβατα βόσκουν ελεύθερα στους σκυριανούς δημοτικούς, μοναστηριακούς και ιδιωτικούς βοσκοτόπους. Μετά την περίοδο των οχειών ως την περίοδο του απογαλακτισμού λαμβάνουν συμπληρωματική διατροφή. Η περίοδος άμελξης ξεκινά¬ει την περίοδο του Πάσχα και διαρκεί 2 - 3 μήνες. Κατά την ίδια περίοδο πωλούνται τα αμνοερίφια ζώων βάρος στους εμπόρους κρέατος σε αρκετά χαμηλή τιμή. Οι επιδοτήσεις τη δεκαετία του ογδόντα συνέβαλλαν στο να έχουμε σημαντική αύξηση του αριθμού των αιγοπροβάτων της Σκύρου χωρίς όμως να παρατηρείται και ανάλογη αύξηση της παραγωγής. Παρατηρήθηκε εξάντληση της βοσκοϊκανότητας των βοσκοτόπων με αποτέλεσμα την περιβαλλοντική υποβάθμιση του σκυριανού τοπίου και την εξάρτηση της κτηνοτροφίας από εισαγόμενες ζωοτροφές. Λόγω της αύξησης των τιμών των ζωοτροφών τα τελευταία χρόνια έχει έρθει η κτηνοτροφία σε οριακά επίπεδα επιβίωσης και άμεσης εξάρτησης της από την καταβολή των επιδοτήσεων. Η γήρανση του πληθυσμού που ασχολείται με την κτηνοτροφία είναι ένα επιπλέον πρόβλημα στην αειφορία του κλάδου.

Ο εργασιακός χρόνος που απαιτείται για την άσκηση της κτηνοτροφίας είναι δυσανάλογα σε σχέση με το καθαρό κέρδος του κτηνοτρόφου. Οι μέθοδοι άσκησης της κτηνοτροφίας και της τυροκομίας είναι απαρχαιωμένοι και δε συνάδουν με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς διάθεσης προϊόντων στην αγορά με αποτέλεσμα τα τυροκομικά προϊόντα να διανέμονται μόνο στην τοπική αγορά. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αιγοπροβάτων στο νησί μας εκτρέφονται συνήθως σε πρόχειρες και υποτυπώδεις εγκαταστάσεις που υπολείπονται κατά πολύ των ελάχιστων αναγκών ενσταβλισμού των ζώων, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Οι κακοσχεδιασμένοι στάβλοι δεν επιτρέπουν στα ζώα να εκφράσουν τις παραγωγικές τους δυνατότητες. Έχουν αρνητική επίπτωση στην ποιότητα των προϊόντων και επιπλέων δυσκολεύουν τις συνθήκες εργασίας του κτηνοτρόφου.

Ακόμα και σήμερα σε όλες τις μονάδες αιγοπροβατοτροφίας, η άμελξη συμβαίνει με τα χέρια κάτω από συνήθως δύσκολες συνθήκες. Η πρακτική αυτή διατηρείται αναλλοίωτη από την εποχή του Όμηρου μέχρι τις μέρες μας. Η άμελξη με το χέρι είναι η πιο κουραστική εργασία του κτηνοτρόφου η οποία με το πέρασμα του χρόνου προκαλεί προβλήματα υγείας στη μέση και τα χέρια του αμελκτή. Ακόμη, αυτός ο τρόπος άμελξης απαιτεί και ένα επί πλέον άτομο που βοηθάει στο σπρώξιμο των ζώων προς τους αμελκτές. Η όλη διαδικασία της άμελξης απαιτεί 3-4 ώρες την ημέρα. Η έλλειψη εργατικών χεριών σε συνδυασμό με το εργατικό κόστος διαμορφώνουν μια κατάσταση αγανάκτησης για τους κτηνοτρόφους. Το αποτέλεσμα είναι η περίοδος άμελξης να μειώνεται σε βάρος της γαλακτοκομικής παραγωγής. Η χειρωνακτική άμελξη επηρεάζει αρνητικά και την ποιότητα του γάλακτος. Η υγιεινή του γάλακτος είναι χαμηλής στάθμης και στο γάλα παρα-τηρείται υψηλό μικροβιακό φορτίο. Η ευζωία των ζώων επηρεάζεται και από το άγχος που προκαλείται από το φόβο από τον άνθρωπο (τον αμελκτή), αλλά και από άλλους παράγοντες όπως η κακή υγιεινή του αμελκτή η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική αιτία μικροβιακής ρύπανσης του μαστού.

2.2 Προτεινόμενες λύσεις:

2.2.1. Αειφορία βοσκοτόπων

Το σύνολο των δημοτικών και μοναστηριακών βοσκοτόπων υπολογίζεται σε 70.000 στρέμ. και το σύνολο των αιγοπροβάτων στη Σκύρο είναι περίπου 35.000 ζώα. Αναλογία 1 ζώο: 2 στρέμματα, αποδεκτή κατά τη ζωοτεχνική επιστήμη σε υγιείς βοσκότοπους. Επειδή στη Σκύρο οι βοσκότοποι εμφανίζουν σημάδια υπερβόσκη-σης και δεν τηρούνται οι περίοδοι ανάπαυσης των βοσκοτόπων κρίνεται απαραίτητο να γίνει συνολική διαχείριση των περιόδων βόσκησης σ' αυτούς. Ένας επιστημονικός τρόπος για την επίτευξη των παραπάνω είναι το πρόγραμμα life + που εφαρμόζει πιλοτικά ο δήμος Σκύρου και θα αποδείξει πρακτικά τον αριθμό των αιγοπροβάτων που μπορεί να βόσκει αειφορικά τα σκυριανά βοσκοτόπια. Απαραίτητη κρίνεται η σύνταξη μελέτης διαχείρισης ορεινής κτηνοτροφίας που θα ορίζει και την βοσκοϊκανότητα των βοσκοτόπων, ώστε κατά την εφαρμογή της να προωθείται η αειφορικότητα.

2.2.2.    Ιδιοκτησιακό

Το ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς των χορτονομών στη νήσο Σκύρο (και σε άλλα δύο μέρη της Ελλάδας), όπου ο ιδιοκτήτης της γης δεν ορίζει και την βόσκησή της, παίζει πολλές φορές αρνητικό ρόλο στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Χορτονομή είναι το δικαίωμα βόσκησης επί αλλότριου εδάφους βάση εθιμικού δικαίου. Πρέπει να δοθεί οριστική νομοθετική λύση, τόσο για την προστασία της Δημόσιας και Δημοτικής ιδιοκτησίας, όσο και για την απεμπλοκή διαχείρισης της κτηνοτροφίας.

2.2.3.    Κάλυψη με κτηνίατρο

Η απουσία κτηνιάτρου από το νησί αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας καθώς και με υγειονομικούς όρους διάθεση των προϊόντων στη αγορά. Απαιτείται η κάλυψη της θέσης του κτηνιάτρου στη Σκύρο με παρέμβαση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος.

2.2.4.    Ίδρυση τυροκομείου στο νησί

Η μεταποίηση του γάλακτος σε τυροκομικά προϊόντα υψηλής ποιότητας σε εγκαταστάσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας διάθεσης προϊόντων στην αγορά, είναι μονόδρομος.

Η διάθεση του γάλακτος στο τυροκομείο θα μειώσει τις εργατοώρες και θα αυξήσει το κέρδος. Επίσης θα εξασφαλιστεί στο προϊόν σταθερή ποιότητα. Παράλληλα θα συνδράμει στην επιμήκυνση της περιόδου άμελξης και της περιόδου χορήγησης συμπληρωματικής διατροφής.

2.2.5.    Λειτουργία του Σφαγείου

Η ίδρυση και λειτουργία του δημοτικού σφαγείου Σκύρου που ήδη έχει κατασκευαστεί και πληροί τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας θα αλλάξει τη ζωοτεχνική πρακτική του νησιού, θα επιτρέψει τη διάθεση νόμιμων προϊόντων στην αγορά και θα αυξήσει το εισόδημα του παραγωγού αφού πλέον θα πληρώνεται με τιμή κρέατος και όχι ζώντος ζώου. Προϋπόθεση λειτουργίας του σφαγείου είναι η παρουσία μόνιμου κτηνιάτρου στο νησί. Οι κτηνοτρόφοι θα μπορούν πλέον όλο το χρόνο να δια-θέτουν το κρέας στην αγορά και όχι μόνο την περίοδο του Πάσχα όπως συνηθίζεται γεγονός που θα οδηγήσει στην αλλαγή των υφιστάμενων κτηνοτροφικών πρακτικών όπως η περίοδος των οχειών, αμελκτική περίοδος κ.α..

2.2.6. Εκσυγχρονισμός κτηνοτροφικών μονάδων

Επιτακτική ανάγκη είναι η κατασκευή σύγχρονων κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων που να πληρούν τις προϋποθέσεις υγιεινής και καλής διαβίωσης των ζώων. Μια σύγχρονη σταβλική εγκατάσταση συνεισφέρει αναμφισβήτητα στην υγεία και ευημερία των ζώων με αποτέλεσμα τις υψηλότερες αποδόσεις τους σε γάλα και κρέας. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί που αφορούν την καλή διαβίωση των ζώων και πρέπει να εφαρμοστούν.

Η επάνδρωση των κτηνοτροφικών μονάδων με σύγχρονο εξοπλισμό είναι καθοριστική για το μέλλον της κτηνοτροφίας στο νησί. Οι αμελκτικές μηχανές συνιστούν στο βασικό εξοπλισμό μιας μονάδας που θέλει να συνεχίσει τη λειτουργία της βάζοντας στόχο την ποιοτική παραγωγή, την ευζωία των ζώων, τη μείωση του λειτουργικού κόστους και την εργονομία. Η αμελκτική μηχανή πραγματοποιεί τη σημαντική εργασία της συγκομιδής του «καρπού» 2 φορές την ημέρα με τη διατήρηση του μαστού σε καλή υγιεινή κατάσταση η οποία συντελεί στο να αποδώσει το ζώο τη μέγιστη παραγωγή του. Βασικό χαρακτηριστικό της άμελξης με το χέρι είναι ότι ο αμελκτής ασχολείται με ένα ζώο κάθε φορά. Η ωριαία παραγωγικότητά του εξαρτάται ευθέως από την ταχύτητα άμελξης του ζώου. Αντίθετα, με τη μηχανοποίηση της άμελξης το γάλα ρέει από το μαστό, ανεξάρτητα από τη συνεχή παρουσία του αμελκτή και έτσι αυτός είναι σε θέση να αρμέγει ταυτόχρονα περισσότερα του ενός ζώα. Με τον τρόπο αυτό, η ωριαία παραγωγικότητα αυξάνεται σημαντικά. Το επίπονο της άμελξης με το χέρι μπορεί να εξαλειφθεί με την εφαρμογή της μηχανικής άμελξης, με συ-νέπεια η βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην εκτροφή να επιφέρει και ανάλογη βελτίωση της ποιότητας ζωής του κτηνοτρόφου. Συνεπώς η διάδοση και η εφαρμογή της μηχανικής άμελξης στα αιγοπρόβατα προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού των κτηνοτροφικών μονάδων ώστε να δημιουργηθούν νέες προοπτικές και νέα δυναμική στον κλάδο σε ωφέλεια των κτηνοτρόφων αλλά και για την παραγωγή πιο ασφαλούς προϊόντος.

Η σωστή εφαρμογή όμως της μηχανικής άμελξης απαιτεί βασικές γνώσεις από τους κτηνοτρόφους που αφορούν στην ανατομία και τη φυσι-ολογία του μαστού των ζώων, στις τεχνικές άμελξης, καθώς και στην κατασκευή, στη λειτουργία, στη συντήρηση και στην καθαριότητα των αμελκτικών μηχανών. Επιμορφωτικά σεμινάρια θα βοηθούσαν τους κτηνοτρόφους στην ορθολογική αξιοποίηση αυτής της τεχνολογίας.

2.2.7.    Διατροφή ζωικού κεφαλαίου

Η οικονομικότητα μιας κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης καθορίζεται κυρίως από την αναπαραγωγική και παραγωγική ικανότητα των ζώων της. Παράγοντες που επηρεάζουν αυτές τις ικανότητες των ζώων είναι μεταξύ των άλλων και η ισορροπημένη διατροφή.

Οι διατροφικές ανάγκες των ζώων των αιγοπροβατοτροφικών μονάδων δεν μπορούν να καλυφθούν αποκλειστικά από τη βοσκή και τις χονδροειδείς τροφές (π.χ. σανό). Για υψηλότερες αποδόσεις των ζώων, οι οποίες ακριβώς θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, είναι απαραίτητη και η χορήγηση σιτηρέσιων προσαρμοσμένων στις ανάγκες της κάθε παραγωγικής φάσης των ζώων (οχείες, κυοφορία, γαλακτοπαραγωγή). Οι κτηνοτρόφοι στη Σκύρο επικαλούνται το δυσβάστακτο του κόστους διατροφής των ζώων τους μη σκεπτόμενοι τα οικονομικά οφέλη από την αξιοποίηση της παραγωγικής ικανότητας του κοπαδιού τους. Η συγκέντρωση της προσοχής των κτηνοτρόφων στη διατροφή του κοπαδιού τους θα συμβάλει σημαντικά στη σταδιακή αποδέσμευση της βιωσιμότητας της κτηνοτροφικής τους εκμετάλλευσης από τις επιδοτήσεις.

2.2.8.    Προώθηση βιολογικής κτηνοτροφίας

Η κτηνοτροφική πρακτική στη Σκύρο είναι ήδη πολύ κοντά στο βιολογικό τρόπο παραγωγής. Στη Σκύρο υπάρχουν μόνο επτά πιστοποιημένοι βιοκαλλιεργητές. Η πληροφόρηση, η εκπαίδευση και η στήριξη των κτηνοτρόφων στο να παράγουν πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα σε συνδυασμό με τη λειτουργία των προαναφερθέντων έργων υποδομής, θα στηρίξουν τον αγροτικό κλάδο και θα του δώσουν ώθηση ανάπτυξης και αειφορίας.

2.2.9.    Διατήρηση γενετικών πόρων στη κτηνοτροφία

Είναι απαραίτητο να στηριχθούν οι εκτροφείς σκυριανών αλόγων καθώς και οι συλλογικές προσπάθειες που γίνονται για την διάσωση της φυλής. Η φυλή αυτή έχει αναγνωρισθεί ως σπάνια απειλούμενη αυτόχθονη φυλή αλόγων από την Ευρωπαϊκή "Ενωση. Είναι η πρώτη φυλή αλόγων στην Ελλάδα που μέσω του συλλόγου «Ενωση Μικρόσωμης Φυλής Αλόγων Σκύρου» σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τηρεί Γενεαλογικά Βιβλία. Επίσης η ολοκλήρωση και λειτουργία του Κέντρου Αναπαραγωγής και Επισκεψιμότητας Σκυριανών Αλόγων του Δήμου Σκύρου μπορούν να διαμορφώσουν ένα διαφοροποιημένο και ελκυστικό αγροτουριστικό «πακέτο» που θα μπορούσε να προσελκύει περισσότερους και ποιοτικότερους τουριστικούς επισκέπτες.

3.    Γεωργία

3.1    Υπάρχουσα κατάσταση

Ο πολυτεμαχισμός της γεωργικής γης, οι μεγάλες απαλλοτριώσεις στο βόριο καλλιεργήσιμο τμήμα του νησιού για στρατιωτικούς λόγους, το ανάγλυφο του εδάφους, το πρόβλημα της υφαλμύρωσης των υπόγειων νερών, η αλλαγή του κλίματος (λιγότερες βροχοπτώσεις), και η μετατροπή γεωργικών εκτάσεων σε οικιστικές περιοχές, οδήγησαν την γεωργία στη Σκύρο σε παρακμή.

3.2  Προτεινόμενες λύσεις:

3.2.1. Ολοκλήρωση και λειτουργία του φράγματος στο Φέρε Κάμπο Η ολοκλήρωση και λειτουργία του φράγματος στην περιοχή Φέρε Κάμπος θα εμπλουτίσει τον υδροφόρο ορίζοντα και θα γίνει δυνατή η μεταφορά νερού στον κάμπο του Καλικριού - Καλαμίτσας, ο οποίος αντιμετωπίζει πρόβλημα λόγω υφαλμύρωσης υπογείων υδάτων, με συνέπεια τη βαθμιαία ερημοποίησή του.

3.2.2.    Προστασία γεωργικής γης

Η έγκριση και εφαρμογή του Σ.Χ.Ο.Α.Π. θα προστατεύσει τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις από άλλες δραστηριότητες όπως οικιστική, βιομηχανική, Α.Π.Ε. κα..

3.2.3.    Βιολογική γεωργία

Η γεωργικές πρακτικές που ακολουθούνται στην ελαιοκομία, αμπελουργία, λαχανοκομία, στην παραγωγή σιτηρών και ψυχανθών πλησιάζουν τις προδιαγραφές παραγωγής βιολογικού πιστοποιημένου προϊόντος. Η πιστοποίηση των προϊόντων θα εξασφαλίσει την ποιότητα και θα αυξήσει την τιμή τους.

3.2.4.    Προώθηση ντόπιων ποικιλιών

Γενικά η στήριξη και προώθηση των ντόπιων ποικιλιών είναι απαραίτητη για την επιβίωση και ανάπτυξη της γεωργίας. Οι ντόπιες ποικιλίες είναι άμεσα προσαρμοσμένες στις κλιματικές και εδαφολογικές συνθήκες με αποτέλεσμα να δίνουν ικανοποιητική παραγωγή, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος απόκτησης, σπόρου και λιπασμάτων που απαιτούν τα υβρίδια και ξένες ποικιλίες για να αναπτυχθούν. Χαρακτηριστικά είναι τα πα-ραδείγματα της φάβας ,της ελιάς βαλάνας και του κρεμμυδιού. Τα προϊόντα αυτά είναι εξαιρετικής ποιότητας, αποδίδουν ικανοποιητικά και απαιτούν ελάχιστες καλλιεργητικές φροντίδες.

3.2.5. Προώθηση αρωματικών φυτών

Τα αυτοφυή αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, που υπάρχουν στο νησί θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα συστηματικής καλλιέργειας. Εφόσον διαπιστωθεί ότι κάποια είδη είναι προσοδοφόρα, μέσα από την ενημέρωση και εκπαίδευση των αγροτών να προταθεί η ευρύτερη ανάπτυξή τους.

4.    Μελισσοκομία

4.1. Υπάρχουσα κατάσταση

Σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια στο νησί έχει ο τομέας της μελισσοκομίας. Ο αριθμός των κυψελών είναι περίπου δύο χιλιάδες. Το παραγόμενο προϊόν είναι κυρίως ανθόμελο (θυμαριού, ερίκης) εξαιρετικής ποιότητας. Η έλλειψη πιστοποίησης δεν έχει δώσει στο προϊόν τη θέση που του αξίζει στην αγορά. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι εκτός από μέλι δεν παράγονται άλλα προϊόντα, όπως γύρη, βασιλικός πολτός, κερί, πρόπολη κ.α. που έχουν μεγάλη ζήτηση και αξία στην αγορά. Στο νησί δεν υπάρχει μεγάλη ποικιλία μελισσοκομικών φυτών γεγονός που περιορίζει τη μελισσοκομική πρακτική.

4.2. Προτεινόμενες λύσεις:

4.2.2.    Πιστοποίηση του προϊόντος

Η οργάνωση της παραγωγής, η συλλογή, η διαχείριση και διακίνηση των παραγόμενων προϊόντων στα πλαίσια μιας βιολογικής και πιστοποιημένης πρακτικής θα δώσει ώθηση στο παραγόμενο προϊόν να κατακτήσει τη θέση που του αξίζει στην αγορά.

4.2.3.    Καλλιέργεια μελισσοκομικών φυτών

Πρέπει να στηριχθεί η καλλιέργεια των μελισσοκομικών φυτών. Τα μελισσοκομικά φυτά πέρα από το έμμε¬σο αποτέλεσμα στην παραγωγή μελιού, μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα σε άλλες χρήσεις του γεωργικού τομέα αφού πολλά από αυτά είναι αρωματικά, κτηνοτροφικά ή καρποφόρα και να αυξήσουν το εισόδημα των παραγωγών με τη συνδυασμένη χρήση.

4.2.4.    Προστασία των αυτοφυών φυτών

Τα αυτοφυή φυτά με την διαφορετικότητά τους και την ποικιλία των ανθέων τους σε διάφορες εποχές του χρόνου προσδίδουν στο μέλι ιδιαίτερες ιδιότητες. Η κτηνοτροφική πρακτική που εφαρμόζεται, ευτυχώς όχι συχνά, της καύσης θαμνωδών εκτάσεων προκειμένου να φυτρώσει χόρτο για ζωοτροφή επηρεάζει σημαντικά την επιβίωση των αυτοφυών φυτών. Η πρακτική αυτή πρέπει να απαγορευτεί καθ' όλη την διάρκεια του έτους.

5. Αγροτουρισμός

Η Σκύρος έχει τεράστια υποδομή για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού. Υπάρχει όλη η βάση: Το σκυριανό αλογάκι, τα κεραμικά, η ξυλογλυπτική, τα σκυριανά τυριά, το μέλι, τα τοπικά φαγητά, η περιοχή NATURA, κα.. Η σύζευξη της οικονομικής ανάπτυξης με τη φυσική ομορφιά και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου πρέπει να γίνει στόχος.

Αυτό που χρειάζεται είναι οι συντονισμένες προσπάθειες για την προβολή και προώθηση των μοναδικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων του τόπου ως τουριστικού προορισμού με διαφοροποιημένο τουριστικό προϊόν. Στην αντίπερα όχθη της κρίσης και του κορεσμού στον κλάδο του μαζικού τουρισμού θα πρέπει να σταθεί η ήπια μορφή βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και πολυδραστηριότητας στον αγροτικό χώρο η οποία θα έχει ως στόχους:

    Να γνωρίσει ο επισκέπτης τις αγροτικές περιοχές, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα, την καθημερινή ζωή των κατοίκων, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του χώρου αυτού.

    Να φέρει τον επισκέπτη σε επαφή με τη φύση καθώς και με τις δραστηριότητες στην ύπαιθρο, στις οποίες θα πρέπει να συμμετέχει, να ψυχαγωγηθεί και να νιώσει τη χαρά της περιήγησης, της γνώσης και της ανακάλυψης. Σε αυτό θα συμβάλει η υλοποίηση της μελέτης που έχει εκπονηθεί για λογαριασμό του δήμου Σκύρου και αφορά την ανάδειξη των μονοπατιών και του φυσικού πλούτου του νησιού.

    Να κινητοποιήσει τις παραγωγικές, πολιτισμικές και αναπτυξιακές δυνάμεις του τόπου, συμβάλλοντας έτσι στην αειφόρο, περιβαλλοντική και κοινωνική ανάπτυξη του αγροτικού χώρου.

Ο λαϊκός τεχνίτης και ο ντόπιος παραγωγός θα πρέπει να δράσουν σαν σύγχρονοι επενδυτές και να γεφυρώσουν τις παραδοσιακές τους δραστηριότητες που τείνουν να εξαφανιστούν με τη σύγχρονη επιχειρηματική δράση. Ετσι θα προσθέσουν στο εισόδημά τους και θα επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο

6. Αλιεία

6.1. Υπάρχουσα κατάσταση

 Η ποσότητα των αλιευμάτων στη Σκύρο έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της υπεραλίευσης που οφείλεται στη μη σωστή αστυνόμευση της περιοχής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του εισοδήματος των παράκτιων μόνιμων αλιέων του νησιού.

Η πρακτική που ακολουθείται από τα Γρι-Γρί με την μη συμμόρφωση στους ισχύοντες νόμους (αποστάσεις από τις ακτές, βάθος ψαρέματος, «μάτι» διχτυών) έχει ως αποτέλεσμα την κα¬ταστροφή του ενάλιου πλούτου του νησιού. Τα αφρόψαρά (γόπες, σαφρίδια κολιοί κ.α. ) ήδη έχουν φτάσει σε όριο εξαφάνισης από το νησί. Αυτό έχει ως δευτερογενές αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά το ενδιαίτημα της φώκιας και του δελφινιού, τα οποία λόγω έλλειψης τροφής επιτίθενται στα δίχτυα και στα παραγάδια των παράκτιων μόνιμων αλιέων. Η πρακτική που ακολουθείται από τις ανεμότρατες να ρίχνουν συρόμενα εργαλεία σε απόσταση μικρότερη των τριών μιλίων από τις ακτές έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του γόνου και των αλιευμάτων ημέρας.

Τα δίχτυα που χρησιμοποιούνται για την αλίευση των αστακών πολλές φορές παραμένουν στο βυθό παραπάνω από εικοσιτέσσερις ώρες, με αποτέλεσμα την καταστροφή όλης της περιοχής που έχουν απλωθεί. Η υπεραλίευση αχινών και οστρακοειδών, έχει ως αποτέλεσμα την μετανάστευση πολλών ειδών ιχθύων (αστακών, πετρόψαρα κ.α.) διότι εξαντλείται το ενδιαίτημά τους. Η ασύδοτη τοποθέτηση κιούρτων σε όλη την περιοχή ακόμη και των απαγορευμένων, με δολώματα μη αποδεκτά έχει οδηγήσει στη μείωση των αλιευμάτων και στην πτώση της ποιότητας τους.

Η ερασιτεχνική αλιεία έτσι όπως της επιτρέπεται να εφαρμόζεται οδηγεί τους πολίτες σε παράνομες ενέργειες.

6.2. Προτεινόμενες λύσεις:

■    Τα δίχτυα που χρησιμοποιεί η παράκτια αλιεία να είναι μεγαλύτερα των 22 χιλιοστών.

■    Τον μήνα που είναι η περίοδος αναπαραγωγής των ψαριών (Μάιος) να υπάρχει ολική απαγόρευση ψαρέματος.

■    Αυστηρή τήρηση των νόμων σε ότι αφορά τα εργαλεία που πρέπει να διαθέτει κάθε σκάφος, όπως μέτρα διχτυών, παραγαδιών, κ.α.

■    Να απαγορευθεί στην ερασιτεχνική αλιεία το παραγάδι, να επιτρέπεται μόνο η συρτή και η καθετή, σε ορισμένες μέρες της εβδομάδας (Τετάρτη και Σαββατοκύριακο). Το ψαροντούφεκο να επιτρέπεται τις ίδιες ημέρες μόνο κατά τους μήνες Απρίλιο, Ιούνιο, Ιούλιο και Σεπτέμβριο, με όριο τα δύο κιλά ψάρια το άτομο σε κάθε έξοδο.

■    Απαγόρευση του ανάματος της λάμπας των Γρι-Γρί σε διαύλους σκαφών (μπουγάζια).

■    Ορισμός περιοχών ως αλιευτικά καταφύγια σε συνεργασία με τον αλιευτικό σύλλογο Σκύρου.

■    Η χωροθέτηση περιοχών για την ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών πρέπει να είναι πολύ αυστηρή και μόνο σε περιοχές που μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς να βλάπτουν το περιβάλλον και το τουριστικό προϊόν της Σκύρου, σε συνεργασία με τον αλιευτικό σύλλογο.

Οι προτάσεις αυτές που είναι αποφάσεις του αλιευτικού συλλόγου Σκύρου αν δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν σε επίπεδο Περιφέρειας να εφαρμοστούν τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο, διότι αλλιώς δεν θα υπάρχει στο μέλλον αλιεία στο νησί της Σκύρου, με αποτέλεσμα την φυγή νέων ανθρώπων από τον τόπο τους.

6. Ενημέρωση και εκπαίδευση

Η διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στους απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα θα συμβάλλει στην:

■    Έγκυρη ενημέρωση.

■    Εισαγωγή νέων αειφορικών πρακτικών.

■    Εφαρμογή πρακτικών που συνηθίζονταν τα παλαιότερα χρόνια όπως η πρακτική της αμειψισποράς που εφαρμοζόταν συστηματικά στο νησί.

■    Ανάδειξη της αξίας, της υιοθέτησης της βιολογικής γεωργίας - κτηνοτροφίας - μελισσοκομίας, για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

■    Αντιμετώπιση ασθενειών με φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους.

■    Παραγωγή και πιστοποίηση προϊόντων υψηλής ποιότητας.

■    Παραγωγή και άλλων προϊόντων π.χ. από το μελίσσι (γύρη, βασιλικός πολτός, κερί, πρόπολη) από τα αιγοπρόβατα (γιαούρτι και βούτυρο) που μπορούν να επιφέρουν επιπλέον εισόδημα στους παραγωγούς.

■    Βελτίωση του τρόπου αλίευσης και της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

7. Ενημέρωση και εκπαίδευση

Η διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων στους απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα θα συμβάλλει στην:

■    Έγκυρη ενημέρωση.

■    Εισαγωγή νέων αειφορικών πρακτικών.

■    Εφαρμογή πρακτικών που συνηθίζονταν τα παλαιότερα χρόνια όπως η πρακτική της αμειψισποράς που εφαρμοζόταν συστηματικά στο νησί.

■  Ανάδειξη της αξίας, της υιοθέτησης της βιολογικής γεωργίας - κτηνοτροφίας - μελισσοκομίας, για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

■    Αντιμετώπιση ασθενειών με φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους.

■    Παραγωγή και πιστοποίηση προϊόντων υψηλής ποιότητας.

■   Παραγωγή και άλλων προϊόντων π.χ. από το μελίσσι (γύρη, βασιλικός πολτός, κερί, πρόπολη) από τα αιγοπρόβατα (γιαούρτι και βούτυρο) που μπορούν να επιφέρουν επιπλέον εισόδημα στους παραγωγούς.

■    Βελτίωση του τρόπου αλίευσης και της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Σκύρος 14 Οκτωβρίου 2011

Υ.Γ. Το κείμενο αυτό συντάχτηκε σε συνεργασία με συλλόγους που ασχολούνται με την πρωτογενή παραγωγή από τη συνταχτική ομάδα: Μαντζουράνα Μαντζουρανάκη, Γεωπόνος, Δημοτικός Σύμβουλος Νικόλαος