ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ

Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

(Ένα παλιό κείμενο, αναρτημένο στην έναρξη του ΕΥΒΟΙΑ 2020 το οποίο παραμένει και σήμερα επίκαιρο διότι εξάλλου τίποτε δεν άλλαξε αυτά τα τρία χρόνια, ή μάλλον πολλά πράγματα πήγαν πίσω)

Η ένταξη της Εύβοιας στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, επιλογή του 1987, παρά τις κατά καιρούς επιφυλάξεις, ακόμη και δικές μου, αποτελεί πλέον ένα ιστορικό διοικητικό και πολιτικό δεδομένο το οποίο μάλιστα ισχυροποιείται με την αιρετή, την αυτοδιοικητική Περιφέρεια. Αυτό το δεδομένο πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία για να ανιχνεύσουμε νέους δρόμους ένταξης και συμμετοχής της Εύβοιας στο περιφερειακό γίγνεσθαι. Η ευβοϊκή κοινωνία είναι πλέον μέρος της περιφερειακής κοινωνίας της Στερεάς Ελλάδας και μάλιστα το πολυπληθέστερο. Προσθέτω μετά λόγου γνώσεως ότι μπορεί να καταστεί και το πιο προνομιούχο. Η ιδιαίτερη γεωγραφική και γεωαναπτυξιακή μορφολογία της Εύβοιας την καθιστά περιφερειακή ενότητα γόνιμη για την ανάληψη και την προώθηση διαπεριφερειακών πρωτοβουλιών που είναι πλέον ικανές να μεταβάλλουν σε επίκεντρο την Εύβοια. Για να μπορέσει όμως να επωφεληθεί αυτής της θέσης πρέπει να καταξιωθεί ως μοχλός σύνθεσης και  διαμόρφωσης του συλλογικού οράματος περιφερειακής οργάνωσης. Αυτός είναι ο ρόλος που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας η ομάδα των δέκα οκτώ (περιφερειακών συμβούλων) αλλά και των Ευβοέων που θα συμμετέχουν στον Εκτελεστική Επιτροπή, δηλαδή την Περιφερειακή Κυβέρνηση, καθώς και στα επιμέρους όργανα της Περιφέρειας. Είναι ρόλος διαφορετικός από όσους υπήρξαν στην δευτεροβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση αλλά ομολογουμένως περισσότερο «γοητευτικός» και συναρπαστικός.

Η θεώρηση της Εύβοιας ως αναπόσπαστου και προνομιούχου μέρους της περιφερειακής κοινωνίας της Στερεάς Ελλάδας δεν υποβαθμίζει ούτε στο ελάχιστο την προνομιακή της θέση ως χώρου επιρροής της περι-μητροπολιτικής περιοχής της Αττικής. Αντίθετα μάλιστα αυτό είναι ένα από τα βασικά προνόμια της

Η θέση της Εύβοιας κοντά στην μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας αποτελεί ασφαλώς τον βασικό παράγοντα προσδιορισμού των αναπτυξιακών της δυνατοτήτων. Οι συνέπειες της γειτνίασης υπάρχουν. Στόχος πρέπει να είναι η αξιοποίηση των θετικών συνεπειών και η αντιμετώπιση των αρνητικών. Σε κάθε περίπτωση όμως η θέση αυτή είναι το μεγάλο εφόδιο του Νομού.

Η ανάδειξη και αξιοποίηση των υπολοίπων πτυχών της γεωγραφικής θέσης δεν γίνεται σε αντιδιαστολή αλλά πρέπει να επιχειρείται παράλληλα και συμπληρωματικά.

Για παράδειγμα, η επιλογή του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου καθώς και η επανάληψή της – συνοδευόμενη πάντως από παραχαράξεις- στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο σχετικά με την αξιοποίηση του Λιμένα της Κύμης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ανοίγει νέες προοπτικές για τον Νομό. Αυτή η προοπτική όμως δεν έρχεται σε σύγκρουση αλλά αντίθετα συμπληρώνει το μεγάλο εφόδιο της γειτνίασης με την Αθήνα. Συνεπώς δεν μεταβάλλει τον προσανατολισμό του Νομού αλλά τον επιβεβαιώνει.

Άλλο παράδειγμα είναι η ιδιαίτερη σημασία που αποκτά η Εύβοια για την Κεντρική Ελλάδα. Την θέση αυτή την έχει ήδη από το Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο αλλά δεν την έχει αξιοποιήσει αποτελεσματικά. Δεν έχει αναδειχθεί ούτε αξιοποιηθεί ο ρόλος της Χαλκίδας και της μητροπολιτικής της περιοχής ως βασικός αναπτυξιακός πόλος στην σχέση Αττικής- Στερεάς και Κεντρικής Ελλάδας. Ο ρόλος αυτός ούτε μειώνει ούτε συγκρούεται με την θέση της Χαλκίδας και την δυναμική που μπορεί να αναπτύξει ως Κεντρικός Πόλος στην περι-μητροπολιτική περιοχή της Κορινθίας- Βοιωτίας- Δυτικής και Ανατολικής Αττικής.

Οι αναπτυξιακοί στόχοι της Εύβοιας και συνεπώς το συλλογικό αναπτυξιακό όραμα της Ευβοϊκής Κοινωνίας δεν μπορεί να είναι ούτε μονοσήμαντο ούτε μονοθεματικό. Η ανάδειξη του Τουρισμού ως προορισμού του Νομού σε τέτοιο σημείο που να περιθωριοποιεί ανταγωνιστικές δραστηριότητες, και μάλιστα σε παραδοσιακούς τομείς, δεν φαίνεται να απαντά ούτε στις ανάγκες αλλά ούτε και στις δυνατότητες της Εύβοιας.

Ο Τουρισμός σε όλες του τις εκφάνσεις αποτελεί πλέον έναν βασικό παράγοντα ανάπτυξης του Νομού. Αυτό εξάλλου είναι αποτέλεσμα της γεωγραφικής και γεωμορφολογικής  θέσης του Νομού και κυρίως της γειτνίασης με την Αττική.

Στον Νομό όμως υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες που έχουν δυνατότητα ανάπτυξης. Η Βιομηχανία, ιδιαίτερα στην περιοχή της Χαλκίδας και σε μικρότερη κλίμακα στο Αλιβέρι αλλά και στην χειμαζόμενη από την ανεργία περιοχή του Μαντουδίου αποτελεί ήδη ή προορίζεται να αποτελέσει εστία ανάπτυξης. Η κατεύθυνση πρέπει να είναι η  δημιουργία υποστηρικτικών δομών, η προώθηση αντιρρυπαντικών τεχνολογιών, η σύνδεση των παραγωγικών αυτών μονάδων με την Έρευνα και την Καινοτομία αξιοποιώντας την γειτνίαση με τα Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά Ιδρύματα της Αθήνας.

Ο νομός, ιδιαίτερα στο κεντρικό και νότιο τμήμα του αποτελεί ήδη πεδίο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η σημερινή κατάσταση, αποτέλεσμα του στρεβλού τρόπου με τον οποίο προωθήθηκε η αιολική ενέργεια στην Καρυστία, φαίνεται να υπάρχει ως απειλή προς το βασικό διακύβευμα του αναπτυξιακού οράματος, τον Τουρισμό. Παρόλα αυτά ο νομός πρέπει να αξιοποιήσει  την Αιολική Ενέργεια καθώς και το Ενεργειακό Κέντρο του Αλιβερίου, να γίνει η περιοχή της Καρυστίας «Πράσινο Ενεργειακό Κέντρο», με όρους και προϋποθέσεις που δεν συγκρούονται με το βασικό εφόδιο της περιοχής που είναι η οργανωμένη παραθεριστική κατοικία και ο εναλλακτικός τουρισμός.

Ένα σχέδιο Ανάπτυξης πρέπει να συνθέτει και όχι να απλοποιεί. Γιατί τα πράγματα στην ίδια την ζωή δεν είναι καθόλου απλά.

Στο επίκεντρο των αναπτυξιακών πολιτικών δεν είναι μόνο η βιώσιμη ανάπτυξη αλλά πολύ περισσότερο η έννοια της αξιοβίωτης ανάπτυξης. Σε όλους τους τομείς η Εύβοια μπορεί να γίνει πρωτοπόρα στην ποιότητα των αναπτυξιακών πολιτικών. Αυτό θα την καταστήσει ελκυστικό προορισμό όχι μόνο για παραθερισμό αλλά και για διαμονή και για επενδύσεις.

Η προσπελασιμότητα είναι το κλειδί. Η προσπελασιμότητα όμως δεν είναι μία μόνο διαδρομή οδικών αξόνων από την Εύβοια αλλά πρωτίστως διάχυση ανάπτυξης στις επιμέρους τοπικές της κοινωνίες. Συνεπώς η χάραξη ή η διαμόρφωση των οδικών αξόνων πρέπει να προσθέτει αναπτυξιακές δυνάμεις και να μην περιθωριοποιεί  περιοχές με πληθυσμό και αναπτυξιακό απόθεμα. Η προσπελασιμότητα σημαίνει ενίσχυση της θέσης της Εύβοιας και δεν πρέπει να περιορίζεται σε απλή σύντομη διάβαση.

Ακόμη και εάν το αναπτυξιακό όραμα ήταν μονοσήμαντο προς τον Τουρισμό, ακόμη και τότε πολύ περισσότερο προβάλλει η αναγκαιότητα βασικών υποδομών που λείπουν από τον Νομό σε έργα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής. Το ίδιο συμβαίνει και για την οργάνωση του χώρου. Η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού σε επίπεδο Νομού και Δήμων αποτελεί ουσιώδη ανασταλτικό παράγοντα για την πραγμάτωση του μονοσήμαντου αυτού αναπτυξιακού στόχου και σε κάθε περίπτωση υπονομεύει την πολυσήμαντη αναπτυξιακή προοπτική της Εύβοιας