ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΟΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΤΩΝ ΑΠΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Του Δημήτρη Κατσούλη

τ. Δημάρχου Αυλώνος Ευβοίας

Η σημερινή συγκυρία ίσως δεν είναι  αρκούντως εποικοδομητική για την κατάθεση προγραμματικών προτάσεων, προερχομένων πλέον από την κοινωνία των πολιτών, αλλά δεν πρέπει να παραιτηθεί κανείς από το δικαίωμα να μην αποδέχεται την διαμορφωθείσα συγκυρία των επίπλαστων διλλημάτων και να επιμείνει στη κατάθεση απόψεων και ιδίως προτάσεων  για την αντιμετώπιση κρίσιμων θεμάτων όπως είναι η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, η   εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ανάδειξη της συμβολής της τοπικής αυτοδιοίκησης στο αναπτυξιακό γίγνεσθαι της χώρας, στο επιζητούμενο ασφαλώς και όχι στο καταρρέον.

Είναι, κατά την γνώμη μας, επίκαιρη η πρόταση την οποία είχα διατυπώσει δημοσίως ως Δήμαρχος Αυλώνος Ευβοίας πριν από μερικά χρόνια (2009) και η οποία είχε ενδυθεί και την θεσμική μορφή της Απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου μας. Η πρόταση αυτή υποβλήθηκε στον τότε Κυβέρνηση (Καραμανλή) και στον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ  και είχε επίσης επαναληφθεί περί το 2010 στην τότε Υπουργό Περιβάλλοντος (Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ). Αλλά προφανώς απευθύνθηκε σε «ώτα μη ακουόντων». Συγκεκριμένα προτείναμε την παραχώρηση της χρήσης των δημοσίων εκτάσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση και εν συνεχεία την αξιοποίησή τους με την μορφή «Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα» (ΣΔΙΤ) για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και κυρίως για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων. Το όφελος για την τοπική αυτοδιοίκηση θα ήταν πολύ μεγαλύτερο από το έσοδο του 1,5 % που τότε ήταν 3%, επί των ακαθαρίστων εσόδων από την πώληση της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ, ενώ η συμμετοχή της στην επένδυση θα βελτίωνε θεαματικά την αποδοχή των ΑΠΕ από τις τοπικές κοινωνίες. Ασφαλώς η τοπική αυτοδιοίκηση θα ήταν επίσης ο θεσμικός εγγυητής ανάλογων συμπράξεων και με τη συμμετοχή των ιδιωτών ιδιοκτητών εκτάσεων, οργανώνοντας την εκπροσώπησή τους. Η πρόταση αυτή θα έθετε τέλος στην σημερινή κατάσταση των συναλλαγών μεταξύ επενδυτών και δημοσίων λειτουργών των οποίων η υπογραφή είναι αναγκαία για την παραχώρηση των δημοσίων εκτάσεων ενώ η τοπική αυτοδιοίκηση παραμένει απλός θεατής που μόνο σε ορισμένες φάσεις εκφράζει απλώς την γνώμη της με όρους που δεν επιτρέπουν ούτε την ουσιαστική συμμετοχή της.

Η εφαρμογή των θεσμικών διαδικασιών των ΣΔΙΤ, με νέο αποτελεσματικότερο νομικό πλαίσιο, εγγυάται τη διαφάνεια και την διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος αλλά και του υγιούς ανταγωνισμού των επενδυτών.

Ειδικότερα, γράφαμε μεταξύ των άλλων στην επιστολή μας, τον Ιούλιο του 2009:

 «Η λειτουργία των αιολικών πάρκων επιφέρει ασφαλώς το αντίστοιχο έσοδο (3%) στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλά το έσοδο αυτό υπολείπεται κατά πολύ του φυσικού πόρου που διαθέτει η τοπική κοινωνία για την λειτουργία, την απόδοση και την κερδοφορία του αιολικού πάρκου. Η σχέση μάλιστα του τοπικού φυσικού πόρου με τον αποδιδόμενο οικονομικό πόρο στους ΟΤΑ είναι τόσο δυσανάλογη ώστε ουσιαστικά να γίνεται λόγος για ληστρική εκμετάλλευση τοπικών φυσικών πόρων σε βάρος της τοπικής κοινωνίας. Συνεπώς οι αντιδράσεις ή οι επιφυλάξεις των τοπικών κοινωνιών και δικαιολογημένες μπορεί να είναι αλλά και πρόσφορο έδαφος βρίσκουν οι κάθε λογής απλοϊκοί αφορισμοί που οδηγούν στην αρνητική στάση των τοπικών κοινωνιών σε επενδύσεις πραγματικής πράσινης ανάπτυξης, όπως οι επενδύσεις στην αιολική ενέργεια.

Το πρόβλημα γίνεται περισσότερο έντονο όταν τα αιολικά πάρκα χωροθετούνται σε δημόσιες δασικές εκτάσεις. Στις περιπτώσεις αυτές αρκεί  η γνωμοδότηση του αρμοδίου δασάρχη για την παραχώρηση της δημόσιας έκτασης ενώ αγνοείται παντελώς η οικεία τοπική αυτοδιοίκηση. Γεννάται όμως το ερώτημα: τι είναι η δημόσια δασική έκταση που μάλιστα στις δικές μας περιοχές αντιστοιχεί σχεδόν αποκλειστικά σε θαμνώδεις και εγκαταλειμμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις;

Οι δημόσιες αυτές εκτάσεις αποτελούν ακριβώς εγκαταλειμμένες  καλλιεργήσιμες εκτάσεις και παλιά βοσκοτόπια που δεν καλλιεργούνται  λόγω τις μείωσης του αγροτικού και κτηνοτροφικού πληθυσμού στις δεκαετίες της μαζικής αστικοποίησης. Συνεπώς αποτελούν το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της τοπικής κληρονομιάς στον φυσικό πλούτο. Εξάλλου ο δημόσιος χαρακτήρας της επί της ουσίας δεν αναιρεί αλλά αντίθετα επιβεβαιώνει την σχέση της δημόσιας γης με τη  τοπική κοινωνία και την οικεία τοπική αυτοδιοίκηση.

Προτείνουμε λοιπόν (υπάρχει και σχετική Απόφαση, μετά από εισήγησή μου, του  Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αυλώνος) την παραχώρηση της χρήσης  των δημοσίων εκτάσεων που είναι κατάλληλες για την χωροθέτηση αιολικών πάρκων ή άλλων ΑΠΕ στον οικείο Δήμο. Η χρήση της γης θα επιτρέψει στον Δήμο να προχωρήσει στην δημοπράτηση των χώρων εγκατάστασης των αιολικών πάρκων ή άλλων ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένου και της διαδικασίας συμμετοχής στις επενδύσεις υπό την μορφή των ΣΔΙΤ. Η διαδικασία αυτή θα επιφέρει στην με τοπική αυτοδιοίκηση πολλαπλάσιο οικονομικό όφελος υπέρ των δημοσίων τοπικών επενδύσεων στη δε τοπική κοινωνία θα επιφέρει  άμεσο κοινωνικό όφελος αφού θα χρηματοδοτηθούν έργα τοπικών υποδομών και κοινωνικής χρήσης αλλά και άμεσο οικονομικό όφελος εφόσον προβλεφθεί ειδικό τιμολόγιο αγοράς του ηλεκτρικού ρεύματος για τους καταναλωτές των τοπικών κοινωνιών που φιλοξενούν τις ΑΠΕ. (Σημ.  το τελευταίο προβλέφθηκε εν συνεχεία με το άρθρο 7 του ν. 3851/2010 )

Η πρότασή μας δεν θα στερήσει τις επενδύσεις στις ΑΠΕ από την κερδοφορία αλλά μόνο από τα αλόγιστα υπερκέρδη, ενώ ταυτόχρονα θα καταστήσει την ανάπτυξή τους υπόθεση άμεσου και θετικού ενδιαφέροντος για την τοπική κοινωνία μεταβάλλοντας το αρνητικό ή επιφυλακτικό κλίμα που επικρατεί σήμερα.

Είναι προφανές ότι για την υλοποίηση της παραπάνω πρότασης απαιτείται μόνο η πολιτική βούληση της Κυβέρνησης να προωθήσει σχετική νομοθετική ρύθμιση και εν συνεχεία να εκδοθούν οι απαιτούμενες διοικητικές πράξεις.

Η προώθηση όμως των ΑΠΕ απαιτεί και άλλα μέτρα. Η απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης είναι ένα από αυτά, ίσως το κομβικό. Αποτελεσματικότερη όμως θα είναι η σύνδεσή του με την Αποκέντρωση των διαδικασιών αδειοδότησης. Εφόσον το θεσμικό πλαίσιο  και ο χωροταξικός σχεδιασμός των ΑΠΕ ολοκληρωθούν σε επίπεδο κεντρικής Διοίκησης τότε στη βάση και της απλούστευσης των διαδικασιών η λήψη των Αποφάσεων  για τις αδειοδοτήσεις πρέπει να μεταφερθεί στην Περιφέρεια αφού ασφαλώς διαμορφωθούν και κυρίως οργανωθούν οι διαδικασίες διαβούλευσης με την Τοπική Αυτοδιοίκηση»

Την πρόταση αυτή επαναφέρουμε σήμερα και τη καταθέτουμε δημοσίως στην κρίση  των συμπολιτών μας, της κοινωνίας των πολιτών και των πολιτικών σχηματισμών που επιλέγουν να ακούνε και να διαλογίζονται συνθέτοντας έναν σύγχρονο, δημιουργικό και ιδίως προοδευτικό (με την έννοια της προόδου)  προγραμματικό λόγο.

Στο πλαίσιο αυτής της πρότασης είχαμε επίσης ζητήσει την παραχώρηση εκτάσεων, αγροτεμαχίων, που περιήλθαν στο δημόσιο από την παραχώρηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και με το διάβα του χρόνου είτε έχουν γίνει ρουμάνια είτε – κατά κύριο λόγο- έχουν καταπατηθεί, με την ανοχή των «νομαρχιακών αρχών» που είχαν την ευθύνη, και για πολιτικά πελατειακούς σκοπούς. Οι εκτάσεις αυτές προσφέρονται κυρίως για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση 174 στρεμμάτων ενιαίων στην περιοχή «Καμπιά» της Τοπικής Κοινότητας Αχλαδερής, της Δημοτικής Ενότητας Αυλώνος του Δήμου Κύμης- Αλιβερίου. Πέραν των προφορικών υπήρξαν και έγγραφες προτάσεις μου ως Δημάρχου αλλά και η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αυλώνος. Δυστυχώς και σε αυτή την πρόταση δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση. Μετά αναρωτιέται κανείς γιατί φθάσαμε εδώ……

Αυτά όμως ας υπoθέσουμε ότι ανήκουν στο παρελθόν. Στην Ελλάδα εκείνη και, εν προκειμένω, την Εύβοια που πρέπει να αφήσουμε πίσω. Τώρα πρέπει να αλλάξουμε σελίδα. Ουσιαστικά και όχι με αναπαλαιώσεις και μετατοπίσεις προτύπων, αντιλήψεων και πρακτικών. Η δημόσια ακίνητη περιουσία δεν πρέπει να παραμένει αναξιοποίητη και βορά σε παρασιτικά μικροσυμφέροντα της τοπικής ή εθνικής κοινωνίας. Ούτε ασφαλώς η αξιοποίησή της πρέπει να εκλαμβάνεται ως  επέκταση του κρατισμού, ούτε να είναι τέτοια. Η σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα είναι απολύτως αναγκαία, απλώς απαιτούνται όροι διαφάνειας, χωρίς τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που αποθαρρύνουν τους υγιείς επενδυτές και ενθαρρύνουν την διαφθορά, καθώς επίσης  και η μεγιστοποίηση  των εσόδων που επενδύονται σε υποδομές για την τοπική κοινωνία, με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.